Huy Cận -đất nước ,quê hương .thiên nhiên

[Hàn Cát Nhi]

Trung thu


Trung thu đi thăm em
Đi từ khuya mười lăm
Đến rạng ngày mười sáu
Mặt trời đã mọc lên
Mà mặt trăng chưa lặn
Đi chưa hết vàng trăng
Lại đi trong vàng nắng
Đi trong vàng của đêm
Tiếp trong vàng của ngày
Ôm trùm lên ngang cây
Vòm trời cao xanh biếc
Mùa thu trải mênh mông

Một màu vàng bất tuyệt
Một màu vàng vô biên
Trên đường anh đến em.

[Hàn Cát Nhi]

Xem triển lãm tượng gỗ dân gian

Vui Tết nhớ cha ông
Ta đi xem tượng gỗ
Vàng son sơn có bong
Nét đời còn lồ lộ

Chạm con cua con cá
Chạm đánh vật đua thuyền
Nỗi lòng bác thợ cả
Trăm nhát đục đầy duyên.

Tac voi trận, voi cày
Tạc voi lồng, nổi gió
Nhẹ như mây voi bay:
Vui phập phồng thớ gỗ.

Cảnh nhà ai đánh ghen
Tóc đuôi gà kéo cắt
Nỗi hai vợ khổ chưa!
Gỗ cười hay cáu gắt?

Ai treo buồm giằng cột
Ai lên mái dựng nhà
Đất bằng hay sóng nước
Bền vững thế ông cha.

Chị em tắm hồ sen
Tránh thằng quan dâm đãng
Một chị tay hái liền
Lá sen làm lá chắn.

Quan quân phường cứop bóc
Lợn béo bắt đi rồi
Trẻ sợ không dám khóc
Mẹ than thở kêu trời....

Bà ơi, thúng gánh con
Bán con hay chạy giặc?
Vai dạn lại lưng còng
Gỗ cười ra nứoc mắt.

Cuộc sống cay, đắng, chát
Cũng xen lẫn ngày vui
Khi hội làng múa hát
Gỗ bừng muôn thớ tươi

Đời trăm nỗi bất bình
Cũng lắm điều thú vị
Cất cao tận mái đình*
Trên đầu bọn hào lí

Cha ông xuân đánh Mỹ
Cũng về họp ba gian**
Cuộc đời thêm gân guốc
Nhát đục khắc thời gian.

[Hàn Cát Nhi]

Về thăm quê xã Đức Ân


Về thăm quê xã Đức Ân
Êm êm đất cát bước lần bãi sông.
Ngô non lá mượt màu nhung
Mía ken san sát, khoai vồng rậm dây.
Trống hồi trường học cấp hai
Đàn em tan lớp như bầy bướm non.
Qua từng ngõ gặp bà con
Biết sau trận lụt hãy còn khó khăn
Nhưng bao công việc làm ăn
Cũng lo thu xếp trong năm cả rồi.
Quen tên nhưng chửa biết người
Các em xúm xít nô cười hỏi han
Cụ già mời bát lạc rang
Lâu năm gặp mặt bàn sang truyện Kiều
Ra về sau núi trăng treo.
Ai còn buộc đó chiều diều tuổi thơ...

[Hàn Cát Nhi]

Gà gáy trên cánh đồng Ba Vì được mùa

Gà gáy đầu thôn, gáy giữa thôn
Mưa tinh sương mát tận tâm hồn
Đêm qua tắt gió cây không ngủ,
Mưa sớm hàng cây đứng ngủ ngon.

Gà gáy trong mưa tiếng vẫn trong,
Giọng kim giọng thổ rộn vang đồng.
Được mùa giống mới, gà no bữa,
Tiếng gáy tròn như lúa nặng bông.

Núi Tản như con gà cổ đại
Khổng lồ, mào đỏ thắp bình minh
Mênh mông gọi nắng cho mùa chín
Từ buổi Sơn Tinh thắng Thuỷ Tinh.

[Hàn Cát Nhi]

Hương đất


Chuồng bò bốc ấm mùi phân ủ
Mùi cỏ còn hăng xen cọng rơm
Nắng rọi phên thưa chiều rạo rực
Ngoài vườn luống cải hoa vàng đơm.

Mùi đất mùi phân nhuyễn với nhau
Mùi bùn vừa nạo dưới ao sâu
Chua chua ráp ráp mùi ngâm mạ
Nghe nứt mầm xanh mỗi tế bào.

Quen thuộc trời này với gió này
Chiều đông gió ửng những bàn tay,
Như nghìn ngọn lửa đang nhen nhúm
Cho một mùa xuân nhựa ấm đầy.

[Hàn Cát Nhi]

Tổ quốc





(Tâm sự yêu nước của kiều bào tại Pháp)



Việt Nam ơi! Mẹ nghìn đời yêu dấu
Tên thiêng liêng đau đáu lòng con
Mẹ có biết tâm hồn con chảy máu
Thuở đau thương, mẹ nuốit tủi, nuôi hờn.

Tổ quốc ơi! Bởi vì sao mỗi bước
Chân con đi xa mẹ nhói bàn chân
Cũng ánh sáng, cũng trời mây, gió nước
Xa quê hương sao nhạt nhẽo muôn phần!

Ai có biết làm sao nói được
Lòng tha hương trằn trọc nhớ quê hương
Mắt có ngủ mà hồn ta vẫn thức
Tình non sông da diết máu xương.

Đêm khuya vắng, bỗng nhớ mùi hương bưởi
Ướt ánh trăng thơm suốt mấy canh gà
Cả tuổi nhỏ lại trở về mát rượi
Bóng dừa xanh, hàng tre mượt quê ta.

Những đứa con phải xa rời Tổ Quốc
Mẹ biết chăng, chỉ sống nửa tâm hồn
Một nửa khác gửi với theo sóng nước
Về quê cha đặng giữ thắm lòng son.

Việt Nam ơi! Nuôi đàn con những thuở
Mẹ cắn răng không cho nước mắt trào
Mẹ lấy sức vùng lên trong biển lửa
Mẹ hôm nay sừng sững giữa trời cao.

Vẫn xa nước lòng nay sao rạng rỡ
Lửa quê hương soi ấm tấm lòng con
Bao con mẹ bấy nhiêu hòn máu đỏ
Mẹ lại cho con vẹn cả tâm hồn.

Anh em ơi, bởi vì sao mỗi bước
Chân ta đi ngang dọc khắp trời tây
Không lủi thủi, chẳng ngỡ ngàng như trước
Cái thuở cha, anh lê gót đoạ đày.

Mẹ Việt Nam, mẹ nghìn đời yêu dấu
Ôi quê hương, máu của máu lòng ta
Lòng yêu nước bốn nghìn năm nung nấu
Chia đều con như sữa mẹ cơm cha.

Xa đất nước, vẫn cành xuân phơi phới
Quyết đơm hoa góp mùa rộ quê nhà.
Ánh dương sớm chân trời ta chiếu rọi
Theo đàn con vững gót nẻo đường xa.

[Hàn Cát Nhi]

Gửi bạn người Nghệ Tĩnh

Ai ơi, cà xứ Nghệ
Càng mặn lại càng giòn
Nước chè xanh xứ Nghệ
Càng chát lại càng ngon

Khoai lang vàng xứ Nghệ
Càng nhai kĩ càng bùi
Cam Xã Đoài xứ Nghệ
Càng chín lại càng tươi.

Ông đồ xưa xứ Nghệ
Càng dạy, chữ càng nhiều
Tính tình người xứ Nghệ
Càng biết lại càng yêu.

Ai đi vô nơi đây
Xin dừng chân xứ Nghệ
Ai đi ra nơi này
Xin dừng chân xứ Nghệ

Nghe câu vè ví dặm
Càng lắng lại càng sâu
Như sông La chảy chậm
Đọng bao thuở vui sầu

Ăn, xứ Nghệ ăn đặm
Đã nói, nói hết lòng
Đất này bền nghĩa bạn
Đất này tình thuỷ chung.

Đất này mẹ dạy con
Yêu anh hùng nghĩa khí
Giữ lòng đỏ như son
Nuôi thù sâu tựa bể.

Đất này đất Xô-viết
Đảng mở hội cờ hồng
Tự tuổi vàng đá biết
Mặn mãi tình công nông.

Tình xứ Nghệ không mau
Nhưng bén rồi sâu lắng
Quen xứ Nghệ quen lâu
Càng tình sâu nghĩa nặng.

Ôi xứ Nghệ, xứ Nghệ
Đất cổ nước non nhà
Đã trăm, nghìn thế hệ
Vẫn ưa nhút, ưa cà.

Dân thời đại Bác Hồ
Sống xã hội chủ nghĩa
Vẫn dáng dấp ông đồ
Hay chữ lại hay nghĩa

Ôi tâm hồn xứ Nghệ
Trong hồn Việt Nam ta
Có gì tự ông cha
Rất xưa mà rất trẻ
Giống như Bác của ta
Một con người xứ Nghệ
Một con người xứ Nghệ.

------------------

Nghệ Tĩnh, 10-1967

[Hàn Cát Nhi]

Đêm trăng mưa

I
Có trăng mà lại có mưa
Như trên lụa bạch thêu thùa kim sa.
Hoàng lan trước ngõ la đà
Cành đưa nét đậm, lá nhoà mực phai.
Những e phí đẹp của trời
Ta nằm không ngủ trông vời mưa trăng.

II
Có mưa mà lại có trăng
Thời gian rất nhẹ đan bằng sợi trong.
Có trăng mưa khỏi lạnh lùng
Có mưa trăng thấm tận cùng cỏ cây
Thiên nhiên ngàn vạn đổi thay
Vẫn nguyên ý đẹp giãi bày cùng ta.

[Hàn Cát Nhi]

Ngày thu trong

Ngày thu trong, tạo vật cũng làm thơ
Từng trang mây trắng ngọn bút gió đưa

Nước sông trôi tự soi gương từng bến
Viết một câu liền từ nguồn đến biển.

Và những hàng cây như những triết gia
Lá tưng bừng mà rễ nghĩ sâu xa.

Những bóng cây thoát tàn cây, trải khắp
Mát lưng đất những chấm mùa đậm nhạt.

Ngày đẹp giời, ngày cũng đẹp người
Mặt trời vui nhấp nháy mắt cười.

Gió thổi vần bằng, sóng dồi vần trắc
Chiếc võng thơ giữa hai vần dịu dặt.

Trẻ lại gió mây, trẻ lại bến bờ
Ngày thu trong, tạo vật cũng làm thơ

[Hàn Cát Nhi]

Trăng rằm mọc




Ta đi, trăng mọc theo cùng
Trăng lên mơn mởn giữa vòng tay ta.
Trăng gần thơm mát như hoa,
Hoa trăng nở giữa phù sa mới cày.

-----------------------

1963

[Hàn Cát Nhi]

Gió chuyển mùa

Đêm nay gió giữa hai mùa
Thổi sao vi vút, mây lùa một bên.
Mùa quê hương, tưởng đã quen,
Nửa đêm gió thổi, nằm yên được nào!

[Hàn Cát Nhi]

Mây trắng


Trời nóng đêm qua mây dậy ran
Ngỡ đàn trâu bạc phá tung ràn
Giữa hè ruộng vỡ mênh mông gió
Những luống cày xô nắng, chói chang.

[Hàn Cát Nhi]

Sớm mai gà gáy

Tiếng gà gáy ơi! Gà gáy ơi!
Nghe sao ấm áp tựa nghe đời
Tuổi thơ gà gáy ran đầu bếp
Trâu dậy trong ràn, em cựa nôi*

Cha dậy đi cày trau kịp vụ, **
Hút vang điếu thuốc khói mù bay.
Nhút cà, cơm ủ trong bồ trấu,
Chút cá kho tương mẹ vội bày.

Gà gáy nhà ta, gáy làng giềng
Ta nghe thuộc mỗi tiếng gà quen...
- Cha ơi, con chửa nghe gà chú!
- Nó cũng như mày hay ngủ quên.

Hàng cau mở ngọn đón ngày vào
Xóm nhỏ nép bên triền núi cao.
Gà lại gáy dồn thêm đợt nữa.
Nắng lên xoè quạt đỏ như mào.

Gà gáy ơi! Tiếng gà gáy ơi!
Nghe sao rạo rực buổi mai đời!
Thương cha lủi thủi không còn nữa
Chẳng sống bây giờ thôn xóm vui...

[Hàn Cát Nhi]

Hoa sấu bầy ong





Mấy hôm chiều lại cơn giong
Có lùm hoa sấu trước song, quên nhìn
Chiều nay mây tạnh nắng lên
Đàn ong quen - lại đến tìm lùm hoa.
Ôi hoa đậu trái bao giờ?
Bầy ong ngơ ngẩn một bờ sấu xanh.

[Hàn Cát Nhi]

Trăng xuân





Đầu năm gió mát tựa hè
Nứt bung hoa gạo bốn bề trăng xuân
Sông là người đẹp khoả thân
Núi xanh mơn mởn bước gần bước xa
Lá ngôi lá mía rì rà
Áo Đêm xuân khéo mượt mà dải tơ.

[Hàn Cát Nhi]

Sang xuân





Sáng nay gió loáng trên đường
Cây phơi phới lá, dễ thường sang xuân.
Nhà ai đào nở tươi sân?
Trông vô: em bé tung tăng áo hồng.
Gặt xong tạnh ráo cánh đồng,
Gió se luống đất ủ vồng khoai lang.
Được mùa to, mái rạ vàng,
Đông rét muộn, tưởng xóm làng sang xuân.

[Hàn Cát Nhi]

Chiều thu quê hương





Chiều thu trong, lá trúc vờn đẹp quá,
Lá mía xanh nhung quạt vào mái rạ
Tiếng lao xao như ai ngả nón chào.
Hoa mướp cuối mùa vàng rực như sao,
Giếng trong lẻo, trời xanh in thăm thẳm.
Chiều thu quê hương sao mà đằm thắm
Tôi bước giữa vườn, bạn với hàng cau
Hút nắng tơ vàng như những đài cao
Đứng lồng lộng, thu tiếng chiều vàng rợi.
Vồng khoai lang xoè lá ra nằm sưởi
Cùng với gà mẹ xoè cánh ấp con.
ở trước sân hà mấy đống gạch son,
Hố vôi trắng nằm đợi ngày xây dựng.
Trời thu trong em bé cười má ửng;
Như cây sai mẹ đứng giữa chùm con.
Chiều thu vàng vàng rực cả tâm hồn
Của đất nước đang bồi da thắm thịt.
Gió biển mặn thổi về đây tha thiết;
Những con chim phơi phới cánh, chiều thu
Náo nức như triều, êm ả như ru...

[Hàn Cát Nhi]

Sơ khai





Trời xanh ran lá biếc
Biển choá ngập buồm vàng
Gió thổi miền bất diệt
Mây tạnh đất hồng hoang.

[Hàn Cát Nhi]

Đảo





Những đảo mù khơi ai viếng thăm!
Chim con mòn mỏi cánh giam cầm
Rêu vàng nở gượng đôi hoa gió,
Không hạt phương xa đến gởi mầm

Chỉ có nghìn năm triều sóng động
Mai chiều trải lại nếp vô biên
Mây phiêu lưu cũng không ngừng bóng,
Cát nổi đòi cơn trận tủi phiền.

Tôi nhớ bân quơ những chiếc hồn
Muôn trùng biển rộng, đảo con con.
Thuyền không giao nối đây qua đó,
Vạn thuở chờ mong một cánh buồm.

[Hàn Cát Nhi]

Đêm về với biển





Đêm về với biển đêm xanh
Không đen, đêm biển long lanh nghìn trùng.
Ta đi khắp núi khắp đồng
Lại về ngủ biển, nằm trong dạt dào
Ta nằm trên đáy trăng sao,
Nằm chao sóng mặn, nằm chao sóng cồn.
Ta cùng biển hoá chiếc hôn
Mênh mông, hôn bãi bờ, hôn cuộc đời...

[Hàn Cát Nhi]

Thăm lò chum





Đất này đất vại đất chum
Đất này đất cũ lửa nung ngàn đời
Vại chum từ thuở xa khơi
Rắn như từng mảnh mặt trời nguội đen
Chum sâu giữ hạt giống bền
Ngô xanh tự bấy, lúa lên đều mùa.
Nước trong lòng vại mát chưa!
Vại chum vững chãi trụ bờ sông xanh
Nghìn năm tròn trĩnh vại sành
Ngày xuân trẻ lại dáng hình ban sơ.

[Hàn Cát Nhi]

Chùm thơ viết ở đảo Long Châu





Nhìn sao

Đã lâu ta không nhìn sao
Đêm nay ngủ đảo Long Châu biếc ngời
Ta nhìn chi chít đêm vui
Tằm sao ăn rỗi, nong trời vàng tơ.

Đèn biển Long Châu

Long Châu nhiều đá ít cây
Lá vông cánh mát những ngày gian lao
Trời Long Châu có nhiều sao
Mọc từ đáy biển mọc vào bờ quê
Giữa trời sao, ngọn đèn khuya(1)
Làm ngôi sao đất, lửa chia bốn trời.

[Hàn Cát Nhi]

Bãi biển cuối hè





I
Bãi biển cuối hè dần vắng lặng
Vô tâm biển vẫn đẹp tưng bừng
Mai đây ta vắng, đời không vắng
Vũ trụ điềm nhiên đẹp dửng dưng.

II
Sóng trắng bờm phi hí gió mai
Mây bay tới tấp ngợp chân trời
Phải chăng vũ trụ thừa dư sức
Thỉnh thoảng chồm lên như trẻ chơi.

[Hàn Cát Nhi]

Cửa sông





Mặt trời là trái chín cây
Cột buồm san sát, lưới đầy cửa sông
Bão xa chưa tạnh, mây đùn
Thuyền quây đánh lộng, mai hừng ra khơi.
Buồm về rộng mở cánh dơi
Gió chênh khoang cá lườn phơi nắng vàng
Cửa sông nửa cảng, nửa làng
Nửa cồn nửa biển dịu dàng mắt ai
Mênh mông cát mịn bãi dài
Tay người đan lưới nhẹ cài hoàng hôn.

[Hàn Cát Nhi]

Thu rừng





Bỗng dưng buồn bã không gian
Mây bay lũng thấp giăng màn âm u.

Nai cao gót lẫn trong mù
Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về.

Sắc trời trôi nhạt dưới khe;
Chim đi lá rụng, cành nghe lạnh lùng.

Sầu thu lên vút song song.
Với cây hiu quạnh, với lòng quạnh hiu.

Non xanh ngây cả buồn chiều,
- Nhân gian e cũng tiêu điều dưới kia.






--------------------------------------------------------------------------------

[Hàn Cát Nhi]

Xuân ý





Đêm vừa nhẹ, gió vừa mơn
Cây chen ánh nguyệt trải vờn bóng xanh

Khuya nay, mùa đậu đầu cành;
Đồng trăng lục nhạt, vàng thanh lối gần.

Trăng êm cho gió thanh tân;
Hương rừng tỉnh dậy ái ân xuống đồng.

Đêm nay, không khí say nồng,
Nghìn cây mở ngọn, muôn lòng hé phơi...

Khuya nay, trong những mạch đời,
Màu thanh xuân dậy thức người héo hon.

Ngón tay tưởng búp xuân tròn,
Có người ra dạo vườn non thẫn thờ.

[Hàn Cát Nhi]

Tràng giang





Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài H.C

Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;
Củi một cành không lạc mấy dòng.

Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.

Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;
Mênh mông không một chuyến đò ngang.
Không cầu gợi chút niềm thân mật,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.

Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Lòng quê dợn dợn vời con nước,
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.






--------------------------------------------------------------------------------

[Hàn Cát Nhi]

Trông lên





Nằm im dưới gốc cây tơ
Nhìn xuân trải lụa muôn tờ lá non
Gió se dòng mộng tuôn giòn,
Đem theo hương vị đời ngon ngàn đời
Gió đưa hơi, gió đưa hơi
Lá thơm như thể da người: lá thơm...

Da chiều mới tỏ sao hôm
Màu thanh thiên đã và ôm giữa hồn
Giữa trời hình lá con con
Trời xa sắc biển, lá thon mình thuyền.
Gió qua là ngọn triều lên
Hiu hiu gió đẩy thuyền trên biển trời.

Chở hồn lên tận chơi vơi
Trăm chèo của Nhạc, muôn lời của Thơ

Quên thân như đã quên giờ
Tê mê cõi biếc bến bờ là đâu.

[Hàn Cát Nhi]

Đẹp xưa





Tặng Tô Ngọc Vân

Ngập ngừng mép núi quanh co
Lưng đèo quán dựng, mưa lò mái ngang...
Vi vu gió hút nẻo vàng.
Một trời thu rộng mấy hàng mây nao.

Dừng cương nghỉ ngựa non cao
Dặm xa lữ thứ kẻ nào héo hon...

Đi rồi, khuất ngựa sau non;
Nhỏ thưa tràng đạc, tiếng còn tịch liêu...
Trơ vơ buồn lọt quán chiều
Mái nghiêng nghiêng gửi buồn theo hút người.