Hòn Chồng
Khác với Ponagar, một công trình do con người tạo dựng, Hòn Chồng là một thắng cảnh của thiên nhiên. Hòn Chồng là một bán đảo nằm ở phía Bắc thành phố Nha Trang. Dân địa phương phân biệt hai khóm đá lớn, gồm những tầng đá xếp lớp chồng lên nhau, một nằm trên bờ sát thôn Cù Lao, một nằm dưới biển, gọi tách là Hòn Chồng và Hòn Vợ.
Khu vực Hòn Chồng là một quần thể những khối đá lớn, nhỏ nhiều tầng, nhiều lớp với những hình thù kỳ dị xếp chồng lên nhau chạy từ bờ cao xuống biển như có một bàn tay khổng lồ nào sắp đặt, tạo dựng trong một trò chơi xếp hình tinh nghịch. Có những khối đá rất lớn trên những khối đá nhỏ hơn, trông rất chênh vênh, hờ hững. Lạ nhất là trên một khối đá lớn như một ngôi nhà tầng nằm trên mỏm cao nhất, mặt tương đối bằng phẳng hướng ra biển có in dấu một bàn tay khổng lồ hằn sâu trong đá, như thuở mới tạo sơn, đã có một bàn tay khổng lồ nào bấu vịn vào để lại dấu vết đến ngày nay.
Muốn vừa tắm biển, vừa leo núi thì du khách thường tìm đến Hòn Chồng. Hòn Chồng là một nơi đặc sắc vì nó quy tụ quần thể các khối đá lớn nhỏ khác nhau, xếp nhiều tầng nhiều lớp với các hình thù kỳ ảo xếp chồng lên nhau.
Khu vực Hòn Chồng là những khối đá chạy thẳng từ trên bờ cao xuống biển dưới sự sắp đặt như một trò chơi xếp hình của tạo hóa. Người ta có thể luồn qua các khe đá, leo trèo trên những khối đá lớn tự nhiên được dựng trên những khối đá nhỏ, chênh vênh như sắp muốn đổ. Có những hòn đá tí hon tự dưng chễm chệ ngồi trên những hòn đá đại, nghênh về hướng biển. Có những tảng đá châu đầu vào nhau tạo thành một cái vòm cổng. Khóm đá nằm ngoài biển gồm những lớp đá lớn chồng lên nhau, lớp chìm, lớp nổi trên mặt nước, chịu đựng sóng to gió lớn mà những tảng đá bên trên không hề lung lay.
Và có những bãi đá trũng lọt giữa các tảng đá mênh mông. Khóm nằm trên cát cũng có một tảng đá lớn nổi lên như cái gò. Điều đặc biệt là trên tảng đá lớn nhất có mặt tương đối bằng phẳng hướng ra biển in hằn sâu trong đá dấu một bàn tay khổng lồ với 5 đầu ngón tay vấn lại. Tương truyền, có một người khổng lồ đến xứ này ngoạn cảnh, gặp bầy tiên nữ đang tắm, ông dừng lại say sưa ngắm và vô tình trượt chân ngã, ông vội bám tay vào núi khiến sườn núi sụp đổ, đá văng xuống để lại vết tay ông hằn trên đá. Dấu chân trượt ngã đủ năm ngón cũng để lại dấu tích ở khu vực suối Tiên.
Tắm biển ở giữa khung cảnh kỳ vĩ này rất thú vị. Nó tạo cho ta cảm giác thích thú và mới lạ thay vì chỉ tắm ở bãi biển thoai thoải cát thông thường. Dịp này, du khách cũng không thể không ghé thăm Tháp Bà Ponagar ở phía bắc cửa sông Cái, một di tích kiến trúc Chăm tiêu biểu, nơi thờ Thiên Y Ana (Mẹ Xứ Sở) vì Hòn Chồng chỉ cách Tháp Bà chừng dăm trăm mét!
200 km bờ biển của Khánh Hòa có đến 200 hòn đảo lớn nhỏ nằm rải rác. Trong đó có khoảng trên 100 đảo thuộc về quần đảo Trường Sa, quần đảo ở điểm cực Ðông của Tổ quốc, mảnh đất Việt đầu tiên đón nhận ánh nắng ban mai . Và những hòn đảo còn lại nằm rải rác trong các vịnh Nha Trang, vịnh Văn Phong và vịnh Cam Ranh.
Hòn Bà
Một cuộc hành trình để trở thành con người sống hoà mình với thiên nhiên, chẳng bận tâm gì với tiện nghi của đời thường, mang trong lòng mình cảm giác chinh phục được độ cao 1.513m. Để từ độ cao đó có thể nhìn thấy những cơn mưa rơi nơi này mà chẳng làm ướt nơi kia, để thấm nỗi sợ hãi nếu chỉ có một mình mình với lau lách và cỏ cây.
Hòn Bà cách Nha Trang 37 cây số. Cuộc hành trình đi tới Suối Dầu trên quốc lộ 1A hướng TP.HCM. Rẽ vào đường đi từ quốc lộ 1A vào đến chân núi là 17 cây số. Nhưng cuộc hành trình chỉ thật sự bắt đầu khi bạn leo lên ngọn núi với chiều dài lên cao gần 10 cây số. Sự hấp dẫn của việc chinh phục Hòn Bà chính là sự thay đổi cảm giác khi bước chân cứ vượt qua độ cao lên của núi cho đến khi chạm đến bình nguyên - nơi mà ngày xưa bác sĩ Yersin đã dựng nhà để ở, trồng cây quinquina với diện tích 30km2. Theo tài liệu còn lưu giữ thì vào năm 1915 , khi đó bác sĩ Yersin đang làm việc ở Nha Trang, sau nhiều lần khảo sát, ông nhận thấy khí hậu ở Hòn Bà với độ cao trên 1.500m, tương đương với độ cao ở Đà Lạt nên có thể thích hợp để biến nơi này thành nơi trồng cây quinquina dùng làm nguyên liệu chế ra thuốc ký ninh trị bệnh sốt rét. Tuy nhiên, sau một thời gian, việc trồng cây quinquina của bác sĩ Yersin thất bại cho nên ông không tiếp tục. Còn trong ý tưởng những người làm du lịch ở Nha Trang là chọn Hòn Bà để biến nơi này thành một "Đà Lạt" ngay trong lòng thành phố biển. Hiện nay công việc mở đường đến chân núi Hòn Bà và tiếp tục mở đường lên đỉnh núi với tổng kinh phí dự trù 82 tỉ đồng đang được tiến hành. Trong kế hoạch, sau khi mở đường, vùng núi non Hòn Bà sẽ trở thành một khu dân cư ước chừng 3.000 người. Có khu nhà nghỉ, rừng hoa cũng như có cả cáp treo để khách du lịch có thể thưởng ngoạn cảnh sắc tuyệt vời của ngọn núi này.
Tất nhiên là không hiếm người cho rằng việc "chinh phục Hòn Bà là công việc rỗi hơi", nhưng đây lại là một cảm giác mạnh gần như không phải ai cũng có thể đi được.
Anh Nguyễn Lân, một chủ nhà hàng ở Nha Trang nhưng cũng là một người rất tâm đắc với công việc nghiên cứu về Hòn Bà, cho biết anh đã chinh phục Hòn Bà trong lúc tưởng chừng như muốn bỏ cuộc vì quá mệt. Cảm giác đọng lại của anh Lân chính là nằm ngủ giữa trùng cỏ xanh, trong không gian như nhìn thấy bên kia là Đà Lạt. Dấu vết ngày xưa của bác sĩ Yersin gần như đã không còn gì. Nhưng cảm giác ngủ trong sương, ngủ giữa cây cỏ và thức dậy trong sương mù là cảm giác tuyệt vời. Anh Lê Văn Hiệp, chủ trang trại Suối Cá nằm dưới chân núi Hòn Bà mặc dù chẳng liên quan gì đến công việc du lịch, nhưng trang trại này bỗng nhiên trở thành điểm nghỉ chân trước khi chinh phục Hòn Bà vào mờ sáng. Ngay trang trại Suối Cá có một khu vườn trồng quế bên cạnh thác nước cho ai thích treo võng ngủ qua đêm.
Chưa lên Hòn Bà thì không hình dung ra được chuyện gì xảy ra. Đi trung bình băng theo con đường do những hướng dẫn viên du lịch mở chỉ có 9 cây số, nhưng là con đường khá dốc. Còn con đường ngày xưa bác sĩ Yersin mở lên đỉnh là đường vòng theo núi dài 21 km giờ đây đã khuất trong cây rừng. Lưu ý là ngày xưa con đường mở chỉ vừa đủ cho phương tiện vận chuyển chính là... con ngựa.
Có một hướng dẫn viên rất rành rẽ về con đường lên đỉnh Hòn Bà là anh Nguyễn Xuân Vinh. Anh quê ở Thanh Hóa, vào Nha Trang sinh sống đã 22 năm. Anh là một trong những người mở con đường mới vào năm 1998. Anh Vinh nói: “Ngay tại đỉnh núi không có nước. Ngày xưa bác sĩ Yersin xây hồ hứng nước mưa, vì trên đỉnh hay mưa chiều". Cuộc hành trình cho người chưa hề lên đỉnh Hòn Bà vì thế cũng cần theo một người phụ mang vác thức ăn, nước, võng và những thứ linh tinh khác.
Nói thì đơn giản. Khi trời mờ sáng, mọi người còn sung sức thì sau khi vượt qua con đường nhỏ xuyên qua những cây cao su cổ thụ bác sĩ Yersin đã trồng, chưa ai thấy mệt; nhưng khi bắt đầu leo dốc, mỗi người phải chặt một nhánh cây để chống song vẫn có thể hát ca, để rồi khi đến hai con dốc không có tên trên bản đồ khá thẳng đứng là dốc Yên Ngựa và dốc Gốc Cây Cháy dễ làm cho người đi nản lòng. Cảnh quan thay đổi liên tục. Rừng đại ngàn, rừng lồ ô rồi tới rừng lá, cả những loại cây rất sắc, tất nhiên cũng chẳng thiếu muỗi rừng. Vượt qua hai con dốc sẽ gặp con đường bằng. Con đường bám theo vách núi, từ nơi đây có thể nhìn thấy thành phố Nha Trang bên dưới. Đây là nơi mặc sức cho dương xỉ và phong lan chen mọc. Đi vào mùa xuân thì cảnh quan càng lộng lẫy hơn. Chính cảnh quan và đường bằng khiến cho bao nhiêu mệt mỏi biến mất. Sự thay đổi khí hậu và cảnh quan của chuyến chinh phục Hòn Bà là yếu tố hấp dẫn người chinh phục.(Theo SGTT)